Tirokudda Sutta – It is not a sutra preached by Lord Buddha

 7. තිරොකුඩ්ඩ සූත්‍රය – » ඛුද්‌දක නිකාය » ඛුද්‌දකපාඨපාළි 
තිරොකුඩ්ඩ සූත්‍රය බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කොට වදාළ සූත්‍රයක් නොවේ.
තිරොකුඩ්ඩ සූත්‍රය බුදුන් දෙසූ සූත්‍රයක් නොවන බව වටහා ගැනීම සදහා, පහසු වන්නේ එම සූත්‍රය ඇතුලු බහුතරක් පශ්චාත් පිටක යුගයේ පිටකයට එකතු කල සූත්‍රවල බුදුන් වදාළ බව සදහන් නොකිරීමයි.
මෙම තිරොකුඩ්ඩ සූත්‍රයෙත් බුදුන් දෙසූ බව අටුවාචාරීන් වහන්සේලා සදහන් නො කිරීම එයට සාක්ෂි දරයි. මේ සූත්‍රය කාගේ අදහසක් ද බව වටහා ගැනීම වැදගත්. බුද්ධ පරිනිර්වානයෙන් ශත වර්ෂයක් පමණ ගිය පසු ඇති වූ නිකායන් ට අනුව එහි එක් නිකායක් වන රාජගිරිකයෝ මෙසේ කියනවා ” පරලොව ගියෝ මෙහි නෑයන් දෙන දෙයින් යැපෙත්. ඉතෝ දින්නෙත යාපෙන්ති පෙතා කාලකතා තහින්” යන. තිරොකුඩ්ඩ සූත්‍රයේ ගාථාපාඨය මේ කීම හා හොදින්ම ගැලපේ. පරලොව ගිය හැම කෙනෙක්ම ජීවත් වෙන නෑයන් දෙන දෙයින් යැපේ” එබැවින් මේ තිරොකුඩ්ඩ සූත්‍රය රාජගිරිකයන්ට අයත් සූත්‍රයක් විය යුතු ය. උපුටා ගැනීම පොල්වත්තේ බුධදත්ත හිමි විසින් රචිත ථෙරවාද බෞද්ධ දර්ශනය ග්‍රන්ථයෙන්(පිටු අංක 9)
බුදුරජාණන් වහන්සේ අකුසල කර ඉපදුන සත්වයන්ට ප්‍රේත යන නාමය භාවිතා කල බවක් පිටකයේ නැති බවයි අපගේ වැටහීම. සත්වයා අකුසල හෙවත් පාපී ක්‍රියාවන් වෙනුවෙන් නිරයාදී දුකින් පිරි කටුක වේදනාකාරී දුකක් ලබන ආකාරය ලක්ඛණ සංයුක්තයෙන් මනාව පැහැදිලි කෙරෙයි. මෙම සංයුක්ත සූත්‍රයන්හි ඔවුන් හඳුන්වා ඇත්තේ “සත්තා” වශයෙන් වුව ද, අටුවාවෙහි සූත්‍ර නවයකම ඔවුන්ව හඳුන්වා ඇත්තේ ප්‍රේතයන් වශයෙනි. මෙසේ ඔවුන් ප්‍රේතයන් වශයෙන් හැඳින්වීම මජ්ජිම නිකායේ-මහාසිහනාද සූත්‍රයේ දක්වා ඇති වර්ගීකරණයට ද නො ගැළපෙන බව පෙනේ.

මෙම ලක්ඛණ සංයුක්ත සූත්‍රයන්හි කිසිම අවස්ථාවක “ප්‍රේත” යන වචනය යෙදී නැති නමුදු, මුල් සූත්‍ර නමයෙහිම දැක්වෙන සත්වයන් සදහා අටුවාකරු ප්‍රේත යන වචනය යොදා ඇති බව පෙනේ. මුල නිකාය ග්‍රන්ථයන්හි ‘ප්‍රේත” යන වචනය යෙදී ඇති ආකාරය අනුව, මෙම යෙදීම කෙසේ ගැළපේ දැයි විමසිය යුතුය…..

…..ප්‍රේතයන් යන්නෙන් ප්‍රේත ආත්මයට උපන් භූත වර්ගයක් අදහස් කිරීම බුද්ධ කාලයට සියවස් කිහිපයකට පසුව සිදුවූ ගෝත්‍රික ආගමික ඇදහිලි මිශ්‍රවීම නිසා ඇති වූ වෙනස් වීමක් වශයෙන් දැක්විය හැකිය. පශ්චාත් පිටක ග්‍රන්ථ යුගයට අයත් ප්‍රේත වත්ඨු සහ විමාන වත්ථු යන ග්‍රන්ථ මෙන් ම, අට්ඨකථාවලින් ද පෝෂණය කරන ලද්දේ මෙම පසුකාලීන වර්ධනයක් බව සැලකිය යුතු යඋපුටා ගැනීම එම් එම් ජේ මාරසිංහ මහතා විසින් රචිත “ප්‍රත්‍යක්ෂය සහ විශ්වාසය” ග්‍රන්ථයේ පිටු අංක 92 සිට 95

 

Permanent link to this article: https://www.dhammikaweb.com/?p=23154

Thisarana Mahima – Bhikkhu K. Ñāṇananda

තිසරණ මහිමකටුකුරුන්දේ ඤාණනන‍ද භික‍ෂු

තෙරුවන් සරණ යාමත් ශීල සමාදානයත් මේ ශාසනයේ ආරම්භක පියවරක් පමණයි. එහෙම නමුත් ඒ සරණ ගමන මාත්‍රයකින්මත් ආශ්චර්යවත් ආනිශංස ලබාගත හැකිවීම තුණුරුවන්ගේ අනුභාවසම්පන්න බවට සාධකයක්. සරණ ශීල මාත්‍රයෙන්ම සුගතිගාමී වුනු සැදැහැවතුන් ගැන ධම_ සාහිත්‍යයේ කොතෙකුත් සදහන් වෙනවා.  ඡත්ත මානවකයා පිළිබඳ කථාන්තරය ඒ වගේ එකක්.

තෙරුවන් සරණ යාමත් පංචශීලය සමාදන්වීමත් කොයිතරම් ආනිශංස සම්පන්නද කියලා. විශේෂයෙන්ම හිතා ගන්න තියෙන්නෙ අර ශීලසමාදානය – දැන් මේ පින්වතුන් කවුරුත් දන්නවා සිල් සමාදන්වීමට කලින් සරණයාමක් කරනවා. තුණුරුවන් සරණයාමත් සුලූ පටු දෙයක් නෙවෙයි. ඒ තුළින් කෙරෙන්නේ තමාගේ ශ්‍රදධාව මතුකර ගැනීමයි. ශ්‍රදධාව උඩයි ශීලය ක්‍රියාත්මක වෙන්නේ. යම් ප්‍රමාණයකට ශ්‍රදධාව බලවත් නම් ඒ ප්‍රමාණයට ශීල ශික‍ෂාපද රැකීමට පෙළඹෙනවා. ශීලයේ පිහිටියා වෙනවා. ඉතින් ඡත්ත මානවකය අර විදියට ගාථා කිය කියා යනකොට – ඒකට කියන්නේ තුණුරුවන් ගුණ සිහිකරමින් යාමයි. බුදධානුසසති, ධමමානුසසති සංඝානුසසති වශයෙන් තුණුරුවන් ගුණ සිහිකරමිනුයි ගියේ – ඒ සිතින්, ඒ ආසන්න සිතින්, කළුරිය කිරීම නිසා තමයි දිව්‍ය ලෝකයේ අර තත්ත‍වය ලැබුවේ.

අපි ධර්මයෙ අහලා තියෙනවා, දැන් කෙනෙකුගේ ඊළඟ උත්පත්තිය ගැන කියවෙන කොට ගරුකකර්ම කියල කියන ආනන්තරිය කර්මය වැනි බරපතල කම_යක් නැත්නම් මව මැරීම, පියා මැරීම, රහතුන් මැරීම, බුදධ ශරීරයෙන් ලේ සෙලවීම, සංඝභේද කර්මය – ඇතැම් විට දක්වනව නියත මිථ්‍යාදෘෂ්ටියත් එකක් හැටියට – ඒ විදියෙ බරපතල කර්මයක් ඉදිරිපත් නූනොත් කෙනෙකුගේ මීළඟ උත්පත්තිය තීරණය කෙරෙන්නේ අවසාන අවසථාවේ කරපු කර්මයකින් හෝ, කලින් කරලා අවසාන අවසථාවේ සිහිපත් කළ කර්මයකින්. ඒකට කියනවා ආසනන කර්මය කියලා. එතකොට ගරුක කර්මය නැතිවෙනකොට ආසන්න කර්මය. ඒකත් නැතිවෙනකොටයි ඊළඟට අර ආචිණ්ණ කියලා කියන තමන් නිරන්තරයෙන් කිරීම තුළින් පුරුදු කරගත්තු කර්මයක් ඉදිරිපත් වෙනවා. එහෙමත් නැතිවෙනකොට වෙන යම්කිසි අවසථාවක කළ ~කටතතා~ නමින් හඳුන්වන යම්කිසි කර්මයක් කොහොම නමුත් ඉදිරිපත් වෙනවා ඊළඟ උත්පත්තියට…..

ඇත්ත වශයෙන්ම අපේ ශීල සමාදානය තහවුරු වෙන්නෙ, ශ්‍රද්ධාව පිහිට කරගෙනයි. කෙනෙකුට කියන්න පුළුවන් නම් ~~නත්ථී මෙ සරණං අඤඤං බුදෙධා මෙ සරණං වරං~~ ~~මට වෙන පිහිටක් නැත. බුදුරජාණන් වහන්සේම මට පිහිටයි. ධර්මයම මට පිහිටයි. සංඝයා වහන්සේම පිහිටයි~~ කියලා ඒ තරම් ප්‍රබල ශ්‍රද්ධාවක් තිඛෙනව නම් ඒ තැනැත්තා ඒ සරණ යාම කරනවා. සරණයාම කියල කියන්නේ පිහිට සොයා යාම. ඒ පිහිට සොයන්න වෙන්නෙ, ශීල, සමාධි, ප්‍රඥා තුළිනුයි. බුදුරජාණන් වහන්සේට කවුරුවත් ගලවගන්න බැහැ. නමුත් අර ශීල, සමාධි, ප්‍රඥා වැඩීමට ආරම්භය සරණගමනයයි. ඒකයි මේ කාලයේ පවා ශීල සමාදානයට කලින් තුන්වරක්ම ~~බුද්ධං සරණං ගච්ඡාමි~ ආදී වශයෙන් මේ අපි සරණයාම කරන්නෙ. ඒක එසේ මෙසේ දෙයක් නොවෙයි..

එතකොට දැන් නිවන් බලාගෙන යනවා නම්, ආරම්භක වශයෙන් මෙන්න මේ පහවත් නිත්‍ය ශීලය හැටියට රකින්න ඕනෑ. ඕකයි පංච ශීලයේ වටිනාකම, සුලූපටු දෙයක් නොවෙයි එතනත්. ඒවා ආවට ගියාට නෙවෙයි, දැඩිව අධිෂ්ඨාන කරගෙන. ඊට අමතරව තමයි ඔය පොහොය අටසිල් ආදි වශයෙන් තව තවත් තියෙන්නෙ..

Download

පිටකයේ පංසිල් ගැන සදහන් සූත්‍රයන් කීපයක්:-

වෙරසුත්තං.පඤ්චකනිපාතපාළි » (18) 3. උපාසකවග්ගො » අඞ්ගුත්තරනිකාය. ලෝකයෙහි යමෙක් තෙම ප්‍රාණඝාත කෙරේද, මුසාවාදය කියාද, නුදුන් දෙය ගනීද, අන් අඹුවන් කරා යේද, ’’යම් මනුෂ්‍යයෙක් තෙම රහමෙර පානයෙහි යෙදේද, මේ අකුශල් පස දුරු නොකොට සිටියේ දුශ්ශීලයායයි කියනු ලැබේ. ඒ දුෂ්ප්‍රාඥ තෙම ශරීරයාගේ බිඳීමෙන් පසු නරකයෙහි උපදී.

පාණාතිපාතීසුත්‌තං (27) 7. කම්‌මපථවග්‌ගො – චතුක්‌කනිපාතපාළි – අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය.  264 ’’මහණෙනි, කරුණු සතරකින් යුක්තවූයේ ගෙන එන ලද්දක් බහා තැබූයේ යම්සේද, එසේ නරකයෙහි වේ. ’’කවර සතරකින්ද යත්. තමන්ද සතුන් මරන්නේ වේද, අනුන්ද සතුන් මැරීමෙහි සමාදන් කරවයිද, සතුන් මැරීමෙහි අනුදන්නේ වේද, සතුන් මැරීමෙහි ගුණ කියයිද..

 

Permanent link to this article: https://www.dhammikaweb.com/?p=23112

The great betrayal of Theravada Buddhism

( May 21, 2014, Colombo, Sri Lanka Guardian) Buddhism was introduced into this Island during the reign of King Devanampiya tissa in the third century B.C. by the mission of Venerable Thera Mahinda. The Mahindian mission brought the Theravada form of the teaching as approved by the Third Buddhist Council which was held at Pataliputra under the patronage of Emperor Asoka. This meant that the Pali canonical texts served both as the source material and the reference books of the Sri Lankan Buddhist tradition. It, In other words, meant that the Sri Lankan Buddhist tradition derived its authority to act and to understand the teaching of the Buddha in accordance with the declaration of the authority of the Dhamma and the Vinaya as explained in the Maháparinibbána Sutta of the Dìgha Nikáya(D.11.123).
Any transgression of the authority of ther Dhamma and Vinaya makes the relevant action, interpretation or adoption of ritual, wrong and illegal.
After introducing Buddhism to Sri Lanka, Venerable Mahinda took meaningful steps to see that the study of the Pali canonical texts and the practice of the Dhamma were given equal emphasis. The historical remains of infra-structure facilities provided for both types of disciples go to prove that the demand for both types of training did exist even through difficult social and political conditions faced by the country down to about the early part of the tenth century of the Christian era.

Continue reading

Permanent link to this article: https://www.dhammikaweb.com/?p=23079

Buddhaghosa – An ‘Agent’ of Brahmins?

බුද්ධඝෝෂ  හිමිබ්‍රාහ්මණයන්ගේ ඒජන්තවරයෙක් ද?

බ්‍රාහ්මණයන් කිසිවිටෙකත් තම අභිමතාර්ථය වෙනුවෙන් ක්‍රියා කිරීම නතර කළේ නැත. වේදයට සියුම් වෙනස්කම් හඳුන්වා දී, හින්දු ආගම බ්‍රාහ්මණ ආගමට පරිවර්තනය කර, තමන් ‘අතරමැදිකරුවන්’ ලෙස පත්කරගෙන, අද දක්වාම සමාජ දේහය විනාශ කරන කුල ක්‍රමයක් නිර්මාණය කළහ. 

මෙම කූට උපක්‍රම අතරේ ඔවුන් බුදුදහමට එරෙහි නොවී කලේ ඉතා සූක්ෂම ලෙස බුදුන් වහන්සේව ඇතුළත් කරගත්තේ: විෂ්ණුගේ නවවන අවතාරය කරවීමෙන්! හොඳයි, ඔවුන් එතැනින් නොනැවතුණු අතර, , බුදුන් වහන්සේගේ නිර්මල ඉගැන්වීම් බ්‍රාහ්මණයන්ගේ අනසකට යටත් කර ගැනීමට උත්සාහ කළ අතර, ලක්දිව බුදුදහම වේගයෙන් ලංකාව පුරා පැතිරෙන්නට විය. මෙන්න මේ හේතුව නිසා ඔවුනගේ ඊලග කූට ඉලක්කය ලංකාව දෙසට ක්‍රියාත්මක වීමේ ක්‍රියාන්විතය පහත ආකාරයට සිදු විය.

5වන සියවසේ භාරතීය ථෙරවාදී බෞද්ධ විද්වතා වූ බුද්ධඝෝෂ ථෙරවාදයේ වැදගත්ම විචාරකයා ලෙස සමහරු සලකන නමුත් බොහෝ දෙනෙක් ඔහුව සලකන්නේ බ්‍රාහ්මණයන්ගේ ‘ඒජන්ත’ ලෙසය.

සිංහල බසින් ලියැවුණු අටුවා පොත් විශාල ප්‍රමාණයක් සංස්ලේෂණය කර පාලි ග්‍රන්ථයට පරිවර්තනය කිරීමේ වගකීම බුද්ධඝෝෂ හිමි කර ඇති බව පැවසේ. මේ සිංහල අටුවා පරිවර්තනයෙන් පසු ගිනිබත් විය. එය බුද්ධඝෝෂ විසින්ම කරන ලද්දක් බවට විශ්වාසයක් පවතී. (අපගේ අදහස නම් බුද්ධඝෝෂ බ්‍රාහ්මනයින් සමග එකතුව බුදුදහම බ්‍රාහ්මණ ආගමට පරිවර්තනය කර, තමන් ‘අතරමැදිකරුවන්’ ලෙස පත්කරගැනීමේ සියළු වැඩපිළිවෙල සකස් කරගෙනයි ලංකාදීපයට ගොඩ බැස්සේ.

ඒ බව බුද්ධඝෝෂ මෙරටට ගොඩ බැස්ස විගස ඔහුට හොද පසුබිමක් සකස් වී තිබුනා. බොහෝ දුරට ඉංදියාවේ සිටම මහා විහාරවාසී ස්වාමීන් වහන්සේලා හමුවෙන්න වැඩපිළිවෙල සාදාගෙනම පැමිණෙන්න ඇත. එම නිසා මහා විහාරවාසී ස්වාමීන් වහන්සේලා මේ බුද්ධඝෝෂ හිමිව පිළිගත්තා පමණක් නොව ඔහු මෙරට පැමිණි ක්‍රියාන්විතයට සියලු පහසුකම් සැලසූවා. මේ වනවිට ලංකාවේ තිබුනේ මහානාම රාජ්‍ය සමය( ක්‍රි ව 409-431) – මෙම මහානාම රාජ්‍ය සමය තමයි ලංකා මහාවිහාර වාසී භික්ෂූන් මහාසේන රජුගේ සමයේ (ක්‍රි.ව 334-362) එල්ල වූ වූ දරුණු ප්‍රාහාරවලින් බැට කා, අභයගිරිය වාසී භික්ෂූන්ගේ සමෘද්ධිමත් කාලය දැක දැක සිටි කාලය

අභයගිරිය වාසීන් හමුවේ, ඔවුනගේ සමෘදිමත් කාලය දැක දැක සිටි කාලය. මෙන්න මේ කාලයේ තමා බුද්ධඝෝෂ හිමි ගොඩ බහින්නේ. දැන් අපට සිතා ගන්නට හැකියි බ්‍රාහ්මනයින් ප්‍රමුඛ බුද්ධඝෝෂ හිමිගේ සූක්ෂම සැලැස්ම ලංකා බිමේ ඉතාමත් අපූරුවට ක්‍රියාත්මක කිරීමේ බිම සැකසී තිබූ බව…… 

සම්පූර්ණ ලිපිය කියවීම

Permanent link to this article: https://www.dhammikaweb.com/?p=23091

Should we reform the Buddhism we practice?

As an avowed admirer of the profoundness of the science and philosophy, Gautama Buddha gifted to mankind, I was overjoyed to read that Theravada Tripitaka was to be recognised as a World Heritage. But my elation was short-lived as I realised, contrary to misleading media reports, it is yet to happen. A ceremony is due to take place on March 23 at the Maha Maluwa of the Temple of the Sacred Tooth Relic, to make the announcement that Sri Lanka is making this request to UNESCO.

Tripitakabhivandana week  commenced on March 16. Going through the details, the cynic in me, made me wonder whether it is the beginning of the re-election campaign of President Sirisena, in spite of his solemn undertaking to the contrary, in January 2015. According to scriptures, the Buddha, in His sojourn through samsara, is supposed to have committed nearly every sin, but one that he never committed, is to lie. May be His Excellency is unaware of this fact!

President Sirisena declared Theravada Tripitaka a National Heritage in January at Aluviharaya Temple in Matale, which is very fitting, as the transcription of Buddha’s teachings to the written word was completed at the Fourth Council of the Sangha, Dhamma Sangayana, held there in the first century BCE. Many were under the impression that Tripitaka was already a part of our National Heritage but, if it was not so, we should be thankful to the President for correcting this long-overdue anomaly.

I prefer introspection rather than accepting, blindly, that we are the guardians of ‘pure’ Buddhism. Though it is true that Theravada is the least adulterated of all the Schools of Buddhism, I maintain that we should reform, getting rid of defilements, later introduced.

The need for adulteration 

Brahmins never ceased to act in their own interest. Having introduced subtle changes to the Vedas, transforming Hinduism to Brahminism, they appointed themselves as the ‘go-betweens’ and created a caste system which destroys the social fabric to this day. Buddha rebelled against this injustice and this rebellion had to be contained. Rather than making Him a martyr by rejection, they very cunningly included Him: by making Him the ninth avatar of Vishnu! Well, they did not stop at that and attempted, in my opinion successfully, to adulterate Buddha’s pristine teachings, then flourishing in Lanka.

President Sirisena declared Theravada Tripitaka as a National Heritage in January at Aluviharaya Temple in Matale, which is very fitting, as the transcription of Buddha’s teachings

Buddhaghosa

Some consider Buddhaghoa, the 5th- century Indian Theravada Buddhist scholar, as the most important commentator of Theravada but many consider him an ‘agent’ of the Brahmins. Buddhaghosa is said to have been responsible for synthesising and translating a large number of commentaries written in Sinhala to the Pali Canon. These Sinhala commentaries were burnt after translation. There is belief that it was done by Buddhghosa himself, as acknowledged in the introduction to the English translation of Visuddhimagga, Buddhghosa’s best known work, by Venerable Nanamoli (who was born Osbert John Moore).
Interestingly, on completing the translations, Buddhaghosa returned to India, never to be heard of again; having successfully achieved his objective of adulterating Theravada.

Continue reading

Permanent link to this article: https://www.dhammikaweb.com/?p=23072

Revelation Of The Truth – Professor M M J Marasinghe

The existence of gods is accepted according to the teachings of the Buddha. However, gods in Buddhism are not superior to humans. Pali canons state instances where gods have voluntarily paid homage to the Buddha and Bhikkhus. Yet, today it is laymen and Buddhist clergy who revere gods. Contrary to what is believed today, making offerings to gods in expectation of the fulfillment of wishes is considered to be obsolete. It is clear that gods cannot in any way interfere in the ‘Vimukthi Magga’ (path of attaining Nibbana) or in the worldly welfare of humans. Moreover, the donation of merits to gods is also regarded as yet another malpractice.

Another myth that has no substantial basis is the existence of evil sprits or demons who bring disease and misfortune. Narratives of such spirits, often found in post-canonical texts such as ‘Pretha Vaththu’, are merely stories associated with beliefs of society. The idea of demons and other evil spirits is believed to have derived from tribal communities who existed in India during the time of the Buddha.

Enlightening the reader, who is on a path of realization, the writer stresses that it is only through exposing oneself to pure Buddhism and choosing the path of truth and wisdom leading to Nibbana, that one can end the cycle of Samsara.

 

Permanent link to this article: https://www.dhammikaweb.com/?p=23067

The profiteer and the monk – ලාභසත්කාර සහ භික්ෂුව

වර්තමාන ලාංකීය සමාජයේ මෙන්ම බුද්ධකාලයේ පවා ප්‍රත්‍යයන්ට ගිජුව ලාභසත්කාර කීර්ති ප්‍රශංසා වලින් ක්‌ලාන්තව තම ආජීවය කිළිටි කරගත් භික්‌ෂුහු සිටි බැව් පෙන්වන සාක්‌ෂි ත්‍රිපිටක සාහිත්‍යයෙහි එමටය. එවන් පාපිච්ඡ ප්‍රවණතාවයන් මෑත  කාලයක සිට වෙන කවරදාටත් වඩා ලාංකික භික්‌ෂු ශාසනය තුලින්ම මතුවන්නනට පටන්ගෙන තිබීම මහත් අවාසනාවකි.  

මෙහිදී සමහර භික්ෂූන් වහන්සේලා ලාභසත්කාර වලට ලොල්ව බුදුවඳනෙන් පිට පැන දායක පිරිස් එකතු කිරීමේ කූට ක්‍රියාවන් සිදුකරගෙන යන බව කාටත් නො රහසකි.  මේ සදහා දහමේ සන්වේදී වූ කොටස් විකෘති කර භාවිතා කිරීම ඊටත් වඩා භයංකරය. උදාහරණයක් ලෙස බුදුරජාණන් වහන්සේ  දේශනා නො කල දේවල්,  අප සූත්‍රයන් කීපයක් ගෙන මෙය තවදුරටත් විග්‍රයක  යෙදීමේ දී පලමුවෙන්  මහාපරිනිර්‍වාණ සූත්‍රයේ “පළොල්ගම උවසුන්ට අවවාද”: 23 යටතේ බුදුරජාණන් වහන්සේ විග්‍රහ කරන්නට යෙදුන,

24. පඤ‍්චිමෙ ගහපතයො, ආනිසංසා සීලවතො සීලසම‍්පදාය. කතමෙ පඤ‍්ච?(24. ගැහැවියනි, සි ල්වත්හුගේ සිල්සම්පත්හි මේ අනුසස් පසෙකි. කවර පසෙක් ද? ….ආදී වශයෙන් විග්‍රහ කරගෙන ගිහින්  මේ අනුසස් පහේ හතර වන අනුසස වන අසම‍්මූළ‍්හො කාලං කරොති. (සිහි මුළා නොවී කලුරිය කෙරෙයි)

මනුශ්යන්ගේ මේ අවසාන මොහොත කියන සන්වේදී වූ කොටස ගෙන සමහරක් ස්වාමීන් වහන්සේලා බුද්ධ වචනයට විකෘති විග්‍රහයන් දීමෙන් දායකයන් රැස් කරගැනීමට භාවිතා කරන්නේ ඉතාමත්ම සූක්ෂමවය. මේ උන්නාන්සේලා මතුකරනවා, මැරෙන මොහොතේ මැරෙන බව දැනගන්නව ද, නැද්ද? ඒ වෙලාවේ සිතුවිලි වල හැසිරීම මොන වගේ ද? ඔය වගේ මිනිසුන්ගේ සිතේ කුතූහලය අවුස්සා තමන් පැත්තට ලංකරගැනීමේ උත්සාහයන් තරුණ භික්ෂූන් කීපනමක් දරමින් සිටී. සම්ච්චලයට කාරණය වන්නේ ඒ සිත්දැකීමේ හෝ මැරෙන මොහොතේ ඒ ඒ සිතිවිලි නැති කරගැනීමට ප්‍රතිපදාවක්/වැඩපිලිවෙලක් මොවුනට පෙන්වා දීමට නො හැකි වීමයි. බලන්න ඔවුනගේ මතයන් සහ බුදුවදන අතර වෙනස, බහුතරයක් මිනිසුන්ට ඝෝචර නොවන මේ  විකාරරූපී සිතුවිලි වෙනුවට බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කලේ හේතුඵල දහමක්, හේතුව නැසූ කල ඵලයක් නැත යන්නයි. ඔබට පහත විග්‍රහයෙන් මේ හේතුව නැසීමේ මග අනුව මරණාසන්න සිතුවිලි වලට වන්නේ කුමක් ද කියා බුද්ධ වචනය ඇසුරෙන් ම පහසුවෙන් වටහා ගත හැක. 

ඒ අනුව බුදුරජාණන් වහන්සේ මුලානොවී මැරෙන්න නම් කලයුත්තේ කුමක් ද කියා සූත්‍ර ගණනාවක දී පෙන්වා දී තිබෙන වා.  මේ මහාපරිනිර්‍වාණ සූත්‍රයන් පෙන්වා දුන්නේත් සිල්වත් වීමෙන් මේ අනුසස් පහ(05) ලැබෙන බවයි.

  1. “සීලවා සීලසම‍්පන‍්නො මහන‍්තං භොගක‍්ඛන්‍ධං”(භෝග රැසක් ලබයි)
  2. “සීලවා සීලසම‍්පන‍්නො කිත‍්තිසද‍්දො අබ‍්භුග‍්ගච‍්ඡති”(සිල්සපන් සිල්වත්හු පිළිබඳ කලණ කිත්හ‍ඬෙක් උස් වැ නැ‍ඟෙයි).
  3. “යඤ‍්ඤදෙව පරිසං උපසඞ‍්කමති”(සිල්වත් තෙමේ  බමුණුපිරිසක් හෝ ගැහැවි පිරිසක් හෝ මහණපිරිසක් හෝ යම් යම් පිරිසක් කරා එළැ‍‍ඹේ ද, නොබිය වැ තෙදැති වැ එළැඹෙයි.) ,
  4. “සීලවා සීලසම‍්පන‍්නො අසම‍්මූළ‍්හො කාලං කරොති,(සිල්වත් තෙමේ  සිහි මුළා නොවී කලුරිය  කෙරෙයි) 
  5. “සීලසම‍්පන‍්නො කායස‍්ස භෙදා පරම‍්මරණා සුගතිං සග‍්ගං ලොකං උපපජ‍්ජති (සිල්වත් තෙමේ  කාබුන් මරණින් මතු සුගතියේ ඉපදේ) . 

සම්පූර්ණ  මහාපරිනිර්‍වාණ සූත්‍රය අවබෝධයෙන් කියවීමට පිවිසෙන්න

තවත් සමහර ස්වාමීන් වහන්සේලා ලාභසත්කාර උදෙසා දායකයින් එකතු කරගන්නේ මෙසේයි, මේ උන්නාන්සේ තමා රහතන්වහන්සේ නො කියා රහතුන් මගේ කියා. තමා නොව, තමා නොවූ තමාම කියනවා එකතරා ස්වාමීන් වහන්සේ කෙනෙක් සමාධියෙන් දකිනවා මෙහෙම ප්‍රේත කොටසක් පව් කරල අපායේ මෙසේ දුක් විදිනවා කියා අසත්‍ය කථා. මේවා බුදුන් දෙසූ දහම් නොව, මනංකල්පිත කතා ආස්‍රයෙන් දායකයන් රැස් කරන තවත් කූට උපක්‍රමයක්.  තමාට ගැලපෙන දහමක් සොයන අයට මේ මාතෘකාවට හිත වැටුනු විගස ඒ ස්වාමින් වහන්සේ පසුපස අන්ඳයන් සේ සාදු සාදු සාදු කිය එක් රැස්වෙනවා. ඉන්පසු ඔවුනට බුදුන් වන්නේ ඒ හිමිනමයි. එවිට ලාභසත්කාර ඒ හිමිගේ නමට ගලා එන්න පටන් ගන්නවා. අද ලංකාවේ සිදුවන්නේ මේ නස්පැත්තියයි. 

මේ ගැනත් බුද්ධ වචනය ගෙන විග්‍රහ කිරීමේ දි මෙවන් පැනයකින් ආරම්භ කල විට පහසුයි. ප්‍රේතයන් ගැන බුදුන්වහන්සේ  වදාළාද? – ලක්ඛණ සංයුක්ත සූත්‍රයන්හි කිසිම අවස්ථාවක “ප්‍රේත” යන වචනය යෙදී නැති නමුදු, මුල් සූත්‍ර නමයෙහිම දැක්වෙන සත්වයන් සදහා අටුවාකරු ප්‍රේත යන වචනය යොදා ඇති බව පෙනේ. මුල නිකාය ග්‍රන්ථයන්හි ‘ප්‍රේත” යන වචනය යෙදී ඇති ආකාරය අනුව, මෙම යෙදීම කෙසේ ගැළපේ දැයි විමසිය යුතුය…..

…..ප්‍රේතයන් යන්නෙන් ප්‍රේත ආත්මයට උපන් භූත වර්ගයක් අදහස් කිරීම බුද්ධ කාලයට සියවස් කිහිපයකට පසුව සිදුවූ ගෝත්‍රික ආගමික ඇදහිලි මිශ්‍රවීම නිසා ඇති වූ වෙනස් වීමක් වශයෙන් දැක්විය හැකිය. පශ්චාත් පිටක ග්‍රන්ථ යුගයට අයත් ප්‍රේත වත්ඨු සහ විමාන වත්ථු යන ග්‍රන්ථ මෙන් ම, අට්ඨකථාවලින් ද පෝෂණය කරන ලද්දේ මෙම පසුකාලීන වර්ධනයක් බව සැලකිය යුතු ය. එමෙන්ම සංයුක්ත නිකායේ, නිදාන වග්ගයේ එන ලක්ඛණ සංයුක්තයේ මුල්ම සූත්‍රය වන 7.1.1. අට්‌ඨිසඞ්ඛලික සූත්‍රය පරිශීලනය කළවිට බුදුරජාණන් වහන්සේ අකුසල් කර ඇටසැකිල්ලක් බවට පත්වූ සත්වයෙක් ට කිසිම නමක්( ප්‍රේත යනුවෙන්) නම් නො කර බවට. බලන්න පරීක්ෂාවෙන් පාළියේ  “අට‍්ඨිකසඞ‍්ඛලිකං” කිව්වා මිසක් ප්‍රේතයෙක් නොකී බවට නමුත් සිංහල පරිවර්ථනයේ වරහන් තුල (පරේතයකු දිවැසින්*) සදහන් පාළියේ ප්‍රේත තියා දිවැස් කතාවක් පවා නොමැත. තවදුරටත් කියවීමට

Continue reading

Permanent link to this article: https://www.dhammikaweb.com/?p=23061

Money is not allowed for Buddhist Monks – Maniculaka Sutta

Maniculaka Sutta Gāmiṇī Saṃyutta, Saḷāyatanavaggo, Samyutta Nikāya

On one occasion the Blessed One was staying near Rajagaha at the Squirrels’ Sanctuary. Now at that time, when the king’s assembly had gathered and was sitting together in the royal palace, this topic of conversation arose: “Money[1] is allowable for the Sakyan-son contemplatives. The Sakyan-son contemplatives consent to money. The Sakyan-son contemplatives accept money.”

At that time Maniculaka the headman was sitting in that assembly, so he said to them, “Don’t say that, masters. Money is not allowable for the Sakyan-son contemplatives. The Sakyan-son contemplatives do not consent to money. The Sakyan-son contemplatives do not accept money. The Sakyan-son contemplatives have given up gold & jewelry, have renounced money.” And he was able to convince the assembly.

Then he went to the Blessed One and, on arrival, having bowed down to him, sat to one side. As he was sitting there he said to the Blessed One, “Just now, lord, when the king’s assembly had gathered and was sitting together in the royal palace, this topic of conversation arose: ‘Money is allowable for the Sakyan-son contemplatives. The Sakyan-son contemplatives consent to money. The Sakyan-son contemplatives accept money.’ When this was said, I said to them, ‘Don’t say that, masters. Money is not allowable for the Sakyan-son contemplatives. The Sakyan-son contemplatives do not consent to money. The Sakyan-son contemplatives do not accept money. The Sakyan-son contemplatives have given up gold & jewelry, have renounced money.’ And I was able to convince the assembly. Answering in this way, lord, am I speaking in line with what the Blessed One has said, am I not misrepresenting the Blessed One with what is unfactual, am I answering in line with the Dhamma so that no one whose thinking is in line with the Dhamma will have grounds for criticizing me?”

“Yes, headman, in answering in this way you are speaking in line with what I have said, you are not misrepresenting me with what is unfactual, and you are answering in line with the Dhamma so that no one whose thinking is in line with the Dhamma will have grounds for criticizing you. For money is not allowable for the Sakyan-son contemplatives, the Sakyan-son contemplatives do not consent to money, the Sakyan-son contemplatives do not accept money, the Sakyan-son contemplatives have given up gold & jewelry, have renounced money. For anyone for whom money is allowable, the five strings of sensuality are also allowable. For anyone for whom the five strings of sensuality are allowable, money is allowable. That you can unequivocally recognize as not the quality of a contemplative, not the quality of a Sakyan son.[2]

“Now I do say that thatch may be sought for by one needing thatch, wood may be sought for by one needing wood, a cart may be sought for by one needing a cart, a workman may be sought for by one needing a workman, but by no means do I say that money may be consented to or sought for in any way at all.”

Maniculaka Sutta link

Continue reading

Permanent link to this article: https://www.dhammikaweb.com/?p=23047

Primitive beliefs that should have died out centuries ago

බලි තොවිල්, යන්ත්‍ර මන්ත්‍ර ප්‍රෝඩාව

ජීවිතයේදි මුහුණ පාන්නට සිදුවන කරදර කම්කටලු, ආර්ථික හානි, ලෙඩ රෝග ආදිය, ග්‍රහ අපල සහ අමනුෂ්‍ය උපද්‍රව නිසා සිදුවන බව විශ්වාස කළ ප්‍රාථමික සමාජ මට්ටමේ ජීවත් වූ ලාංකිකයෝ, එවැනි කරදර වලින් මිදීම සදහා බලි තොවිල්, යන්ත්‍ර මන්ත්‍ර ආදියෙහි පිහිට සෙවූ අතර බුදුදහම මෙරටට හඳුන්වා දීමෙන් පසු ඒ වෙනුවට පිරිත් සජ්ජායනය කිරීම ඵලදායි ආදේශකයක් වශයෙන් යොදා ගත් බව පෙනේ. මේ නිසා ඇත්ත වශයෙන්ම සිදුව ඇත්තේ ඉහත සඳහන් කළ මිත්‍යා විශ්වාස වලට බුදු සමයෙන් පිළිගැනීමක් සිදුවූ බව ලාංකිකයන් විසින් පිළිගැනීමය. වෙනත් වචන වලින් කිවහොත් පිරිත් සජ්ජායනය කිරීමෙන් සියලු අපල සහ අමනුශ්‍ය උපද්‍රව ඇත්ත වශයෙන්ම නැති කළ හැකිය යන්න පිළිගැනීම නිසා  එවැනි අපල සහ අමනුශ්‍ය උපද්‍රව ඇත්ත වශයෙන්ම පවතින බව පිළිගැනීම තහවුරු වී ඇති බවය. මේ නිසා සියවස් ගණන්කට පෙර අභාවයට යා යුතුව තිබූ ප්‍රාථමික විශ්වාස රැසක් බුදුදහමේ අනුග්‍රහයෙන් තවමත් බෞද්ධයන්ගේ මානසිකත්වය තුළ හොල්මන් කරමින් පවතින බව සත්‍යයකි. 

මේ අපල උපද්‍රව වලට පිරිත් සජ්ජායනය කිරීම, අනිවාර්යෙන් ම මෙම හදුන්වා දීම පසුපස ස්වාමීන් වහන්සේලා සිටිය යුතුම ය. උන්වහන්සේලා එය හොද හිතකින්, බුදුදහම මනුශ්‍යන්ගේ සිතේ ස්ථාපිත කරන්න යෙදූ උපක්‍රමයක් වන්නට පුලුවන් නමුත් බුදුරජාණන් වහන්සේ දෙසුවේ දහම පෙන්වා දී මිනිසුන්ව දමනය කරන්න මිසක් මෙවැනි බුදුවදනට පිටුපා බුදුරජාණන් වහන්සේ වදාළේ නැති දෙයක් ඉදිරියට දමා මේ සිදුකර ඇති වරද අද වනවිට නිවැරදි කරගන්නට නො හැකිව බහුතරයක් ස්වාමින් වහන්සේලාම ඒ වරද/විකෘතිය තව දුරටත් කරගෙන යෑම සමාව නොදිය හැකි විශාල වරදකී. සාසනයට කරන අපරාධයකි. (ඉතිහාසයේ පලමු වරට 4 වන අක්බෝ රජු සමයේ(ක්‍රි:ව 668-683) තමයි ආගමික චාරීත්‍රයක් ලෙසට පරිත්‍රාණ සජ්ජායනයක් පැවැත්වීම ගැන සදහන් වෙන්නේ. පිරිත් කීම මතු කාලයේ දී බෞද්ධ පිළිවෙත් මාලාවෙහි නියමිත අංගයක් බවට පෙරළුණේ ය.)

මෙය  අද වනවිට අසරණයන්ගෙන් මුදල් වංචාකරන කූට ව්‍යාපරයක් බවට පත් වී ඇත. කනගාටුවට කරුණ ඒ කූට ව්‍යාපාරයට බුදුදහම කූට ලෙස භාවිතා කිරීමයි. 

බුදුරජාණන් වහන්සේ කිසිම අවස්ථාවක මිනිසාට හිරිහැර, කරදර උපද්‍රව කල හැකි දෙවිවරු හෝ යක්ෂ, භූත කොටස් ඇති බව ප්‍රකාශ කොට නැත. අප වැරදි නම පිටක මූලාශ්‍ර ගෙන පෙන්වා දීමට හැකිය. 

Continue reading

Permanent link to this article: https://www.dhammikaweb.com/?p=23022

Can Buddhists seek protection from God? Can it be done according to Buddhism?

බෞද්ධයන්ට දෙවියන්ගෙන් ආරක්ෂාව ලබාගත හැකිද? 

බෞද්ධයන් විහාරස්ථානයකට ගොස් කරන පුදපූජා සහ වන්දනා ක්‍රියා පද්ධතියේ අවසාන අදියර වශයෙන් දෙවියන්ට පින් දීම සදහා ද වාක්‍යයක් ඇත. දෙවියන්ට පින් දීම සදහා මේ සමාජයේ අනුමත පූජා වාක්‍යය මෙසේ දැක්වේ.

ආකාසට්ඨාච භුම්මට්ඨා – දේවා නාගා මහිද්ධිකා 
පුඤ්ඤංතං අනුමෝදිත්වා – චිරං රක්ඛන්තු ලෝක සාසනං

(ආකාසයෙහි සිටින්නා වූද, පොළොවෙහි සිටින්නා වූද, මහත් බල ඇති දෙවිවරු සහ නාගයෝ ද, මෙම පින් අනුමෝදන්ව ලෝකයත්, සාසනයත් ආරක්ෂා කරත්වා.)

මෙහි පළමුවන පූජා වාක්‍යයට අනුව අහසෙහි සහ පොළොවෙහි සිටින මහා බල සම්පන්න දෙවියන්ටත්, නාගයන්ටත් පින් අනුමෝදන් වන ලෙසත්, එසේ පින් අනුමෝදන් වී තමාද, ලෝකයා ද, සාසනය ද ආරක්ෂා කරන ලෙසත් ආයාචනය කෙරේ. මෙහිදී දෙවිවරුන් නමින් හඳුන්වන ලබන සත්ව කොට්ඨාශයක් සිටින බව බුදු දහම පිළිගන්නා නමුත් එම දෙවිවරුන්ට මහේශාඛ්‍ය බලයක් හෝ පින් හෝ වෙනත් කිසිම දීමනා ආදියක් භාර ගැනීමටත්, මනුශ්‍යයන් ඉල්ලන ආරක්ෂාව සැපයීමට හැකියාව වත් නො මැති බව අවධාරණයෙන් ප්‍රකාශ කෙරේ. පාලි පිටක ග්‍රන්ථවලට අනුව දෙවිවරුන් යන නමින් හැඳින්වෙන ජීවීන් වර්ගයක් මෙම ලෝක ධාතුව තුළම වාසය කරන බව බුද්ධත්ව ඥානයෙන් ලබාගත් දැනුම පිළිබද කරන විස්තරයන්හිදී පැහැදිලිව දැක්වේ, ( සෝ ඉමං ලෝකං සදේවකං සමාරකං සස්සමණ භ්‍රාහ්මණිං සදේව මනුස්සනං සයං අභිඤ්ඤා, සච්ඡිකත්වා පවේදේසී) යන පිටක ග්‍රන්ථයන්හි නිතර දැක්වෙන ප්‍රකාශනයෙන් මෙම මනුෂ්‍ය ලෝකය දෙවියන් සහිත ලෝකය වශයෙන් දැක්වේ.

බුදුන් වහන්සේ දෙවියන් ගැන දේශනාකොට වදාළ චමත්කාරජනක දේශානා අතරේ කණ්ණකත්ථල සූත්‍රය සහ  සඞ්ගාරව සූත්‍රය සූත්‍ර ඔබට පසක් කරනවා ඇති දෙවියන් යනු අහිංසක සත්ව කොට්ඨාශයන් වන අතර ඔවුන් කල කුශල කර්මයන්ට අනුව දේවත්වය ලබා ඇති බවත්, මෙම ලෝක ධාතුව තුළ වාසය කරන අනෙක් සියලු සත්ව වර්ගයන් මෙන්ම දෙවිවරු ද තාවකාලික ආත්ම ලාභයන්ගෙන් යුක්ත වන්නෝ වෙති. දෙවිවරුන් මනුෂ්‍යන්ට නො පෙන්නාක් මෙන්ම ඒ ඒ දේව වර්ගයන්ට පෙනෙන්නේ තමන් අයත් දේව වර්ගය පමණක් ම බව පෙනේ.  පිටක උදා:- දස‍්සනායපි භො රාජා පසෙනදි කොසලො දෙවෙ තාවතිංසෙ නප‍්පහොති. කුතො පන තම‍්හා ඨානා චාවෙස‍්සති වා පබ‍්බාජෙස‍්සති වා’ති. එවමෙව ඛො සෙනාපති, යෙ තෙ දෙවා සබ්‍යාපජ‍්ඣා ආගන‍්තාරො ඉත්‍ථත‍්තං තෙ දෙවා, යෙ තෙ දෙවා අබ්‍යාපජ‍්ඣා අනාගන‍්තාරො ඉත්‍ථත‍්තං, තෙ දෙවා දස‍්සනායපි නප‍්පහොන‍්ති, කුතො පන තම‍්හා ඨානා වාචෙස‍්සන‍්ති වා පබ‍්බාජෙස‍්සන‍්ති වා’ති.  ( භවත්නි, පසේනදි කොසොල් රජ තව්තිසා වැසි දෙවියන් දක්නට ද නො හැකි වෙයි. ඒ දේවස්ථානයෙන් ච්‍යුත කරවන්නේ හෝ යැ නංවන්නේ හෝ යි යනු කොයින් ලැබේ ද? සෙන්පතිය, එපරිදි මැ මිනිසත් බවට එනසුලු යම් දෙවි කෙනෙක් ඇද්ද, ඒ දෙවියෝ යැ නිර්දුඃඛ වූ මිනිසත් බවට එනසුලු යම් දෙවි කෙනෙක් ඇද්ද, ඒ දෙවියෝ යයි ඒ දෙවැදෑරුම් දෙවියන් දක්නට ද නො හැකි යැ. ඒ දේවස්ථානයෙන් ච්‍යුත කරවන්නේ හෝ යැ නංවන්සේ හෝ යැ යනු කොයින් ලැබේ ද?.. කණ්ණකත්ථල සූත්‍රය

බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කොට වදාළ දහමේ දෙවියන් සිටී ද? උන්වහන්සේ දෙවියන් ගැන සදහන් කලේ කුමක් ද? මේ ප්‍රශ්න වලට පිලිතුරු සෙවීමේ ද අපට පලමුවෙන්ම මතුවන සූත්‍රයන් වන්නේ මජ්ජිම නිකායේ එන කණ්ණකත්ඵල සහ සංගාරව සූත්‍රයි.  බුදුන්ගේ දර්ශනය වෙනත් භාරතීය දේවවාදී දර්ශනවලින් වෙනස් වූ මෙම ප්‍රධාන ලක්ෂණය ලාංකීය බෞද්ධ සම්ප්‍රදාය විසින් සම්පූර්ණයෙන් වරදවා ව්‍යවහාරයට ගෙන තිබීම සමාව දිය නො හැකි අන්දමේ බරපතල වරදක් බව සටහන් කළ යුතු ය. ඉහත දක්වන පූජා වාක්‍යයන්ගෙන් කෙරෙන්නේ බුදුන්ගේ දර්ශනය වෙනුවට, හින්දු දේවවාදී දර්ශනයම අපේ ඇත්තන් තහවුරු කිරීමයි.  බුදුන් දේශනා කොට වදාළ දෙවියන් නමැති අහිංසක සත්වයන්

දෙවියන් ලගට සදහන් වන මහේශාක්‍ය නාගයෝ කවහුදැයි විමසිය සුතු ය, ඉතිහාසයේ නාග නමින් හඳුන්වන ලද්දේ නාගයා තම ගෝත්‍රික සංකේතය වශයෙන් භාවිතා කල ගෝත්‍රික පිරිසකි. නාගයන්, යක්ෂයන් සහ පිශාච වැනි ගෝත්‍ර වලට වඩා පුලුල් ලෙස ව්‍යාප්ත වූ ගෝත්‍ර සමූහයක් වශයෙන් සැලකිය හැක. බුද්ධ කාලයේ ඇති වූ මහා රාජ්‍ය බල ප්‍රදේශ ව්‍යාප්ත වීම නිසා ප්‍රධාන සමාජයට එකතු වීමෙන් තම ගෝත්‍රික අන්න්‍යතාව නැති වී ගිය නාග,යක්ෂ වැනි ගෝත්‍රයන් සම්බන්ඳයෙන් ජන සමාජයේ ඉතිරි වූයේ ඔවුන් සම්බන්ඳ පුරාවෘත්ත පමණක් ය. ලංකාවේ ද නාග ගෝත්‍රිකයන් සිටි බව සදහන් වන අතර, වර්ථමාන ඉන්දීය රජයෙන් ස්වාධීන පාලන ප්‍රදේශයක් ඉල්ලා සටන් වැද සිටින ඇසෑම් ප්‍රදේශයේ නාගයන් ඉන්දීය රජයට සෑහෙන ප්‍රශ්නයක් වී ඇති බව ද සැලකිය යුතු ය.  some weblinks to read about this Naga people    NAGA SEPARATISM IN INDIA AND ROLE OF EXTERNAL POWERS

ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ:-

Permanent link to this article: https://www.dhammikaweb.com/?p=23019